به گزارش روزنامه اخبار کیش از ایسنا، اوپک پلاس در دو سال گذشته اقدامات غافلگیرکننده ای انجام داد. نخست در ابتدای پاندمی شاهد اختلاف دو تولیدکننده بزرگ گروه شامل عربستان سعودی و روسیه بود که به دلیل به تفاهم نرسیدن درباره نحوه مدیریت بحران شیوع کووید ۱۹ علیه هم شدند. سپس این دو تولیدکننده آشتی کرده و گروه را برای اجرای عمیقترین کاهش تولید تاریخ اوپک در واکنش به نابودی تقاضا بر اثر شیوع ویروس کرونا متحد کردند. سال ۲۰۲۰ در مجموع شاهد رویدادهای کم سابقه ای بود.

اما سال ۲۰۲۱ هم تفاوت چندانی نداشت و سال پر چالشی برای اوپک پلاس بود زیرا روند بهبود قیمتها آغاز شد. امری که مقاومت در برابر آن برای تولیدکنندگان به خصوص اقتصادهای وابسته به نفت منطقه خلیج فارس و آفریقا دشوار بود. با این حال این تولیدکنندگان در برابر افزایش قیمتها مقاومت کردند و با پایبندی به توافق نفتی، تولید نفت را مجموعا ۴۰۰ هزار بشکه در روز در هر ماه افزایش دادند. این برنامه همچنان تا ژانویه ادامه داشته است. در حالی که وزیران اوپک پلاس قرار است چهارم ژانویه برای بازبینی سیاست تولید دیدار کنند، بعضی از تحلیلگران نسبت به مازاد عرضه نفت هشدار می دهند. تحلیلگران اوپک در میان این عده نیستند چرا که این گروه انتظار دارد شیوع واریانت اُمیکرون تاثیر محدود و موقتی بر تقاضا داشته باشد.

اما اوپک در دو سال گذشته ثابت کرده است که می تواند محتاط باشد. از همان ابتدای تشکیل گروه اوپک پلاس که اعضای آن تصمیم گرفتند تولیدشان را در واکنش به افزایش تولید نفت شیل آمریکا کاهش دهند تا امسال که پس از موجهای پی در پی شیوع کووید ۱۹ رویکرد منعطفی در قبال تنظیم سیاست تولید داشتند، اوپک پلاس پنج سال پر از چالشی را سپری کرده است.

ماهیت پرچالش همکاری میان این تولیدکنندگان با در نظر گرفتن اولویتهای مختلف کشورهای عضو قابل پیش‌بینی بود. با این حال این اتحاد حتی با وجود موانعی که سر راهش وجود داشت مانند ناتوانی عراق برای پایبندی به سهمیه تولید که بابت آن با دریافت سهمیه کاهش تولید بیشتر جریمه شد، تا حدودی موفق شد. و این چالشها ممکن است تاب آوری اوپک پلاس را در برابر شوکهای آتی بیشتر کرده باشند.

به گفته تحلیلگران، نخستین چالش پیش روی اوپک پلاس، عرضه مازاد بر تقاضای نفت خواهد بود. با این حال چالش مذکور چندان جدی نبوده و بیشتر موقتی دیده می شود تا زمانی که موج شیوع اُمیکرون عبور کند. فرض بر این گذاشته شده که به بدی موجهای قبلی شیوع باشد که آن هم بسیار بعید است زیرا دولتها دیگر توان تحمل یک قرنطینه طولانی دیگر را ندارند.

چالش بزرگتر آن طور که ناظران صنعت نفت و اعضای اوپک می گویند کاهش ظرفیت مازاد تولید است. طبق اعلام اداره اطلاعات انرژی آمریکا، ظرفیت مازاد تولید اوپک در سه ماهه چهارم سال ۲۰۲۲ ممکن است به ۵.۱۱ میلیون بشکه در روز کاهش پیدا کند که بسیار پایین‌تر از ۹ میلیون بشکه در روز در سه ماهه چهارم سال ۲۰۲۱ خواهد بود.

اداره اطلاعات انرژی آمریکا ظرفیت مازاد تولید را به عنوان تولید نفتی تعریف می کند که می تواند ظرف مدت ۳۰ روز آغاز شود و برای ۹۰ روز ادامه پیدا کند. آژانس بین المللی انرژی ظرفیت مازاد تولید را به عنوان تولیدی تعریف می کند که می تواند در مدت ۹۰ روز افزایش پیدا کند.

ظرفیت مازاد تولید هر تعریفی داشته باشد، در حال کاهش است زیرا ذخایر نفتی ثابتی وجود ندارد. ذخایر نفت که مورد بهره برداری قرار نگرفته اند، غیرقابل استخراج می شوند و این دلیل مهمی بود که بسیاری از تولیدکنندگان نفت هنگامی که پاندمی باعث نابودی تقاضا شد، تمایلی برای ازسرگیری فعالیت چاههای رها شده نداشتند. هنگامی که یک چاه نفت رها می شود، ممکن است هرگز به تولید کامل یا هر گونه تولیدی برنگردد.

توقف فعالیت چاهها ممکن است یکی از دلایلی باشد که روسیه اکنون به نزدیک ظرفیت کامل تولید نفت خود رسیده که بسیار پایینتر از سطح پیش از شیوع پاندمی است. این کشور سابق بر این بیش از ۱۱ میلیون بشکه در روز نفت تولید می کرد اما طبق اطلاعات شرکتهای نفتی روسیه، مجموع تولید به ۱۰.۹ میلیون بشکه در روز نزدیک شده است. هر چند که الکساندر نواک، معاون نخست وزیر روسیه گفته است تولید تا ماه مه به ۱۱.۳ میلیون بشکه در روز بهبود پیدا می کند.

بنابراین عمده این ظرفیت مازاد تولید در اوپک و به طور دقیق در خاورمیانه خواهد بود. اما حتی ظرفیت مازاد تولید به تعمیرات و نگهداری نیاز دارند و این تعمیرات به معنای نیاز به سرمایه گذاری است و جذب سرمایه گذاری در تولید نفت، این روزها دشوارتر شده است.

شاهزاده عبدالعزیز بن سلمان، وزیر انرژی عربستان سعودی اوایل دسامبر اظهار کرد که عربستان سعودی یکی از معدود کشورهایی خواهد بود که ظرفیت تولید نفت را در سال ۲۰۲۲ افزایش می دهد. وی گفت: ما در آستانه دوره‌ای هستیم که می تواند خطرناک باشد. اگر هزینه بیشتری برای سرمایه‌گذاری‌ به منظور حفظ و افزایش ظرفیت تولید انجام نگیرد، بحران انرژی وقوع پیدا می کند. من به نوعی پیش بینی نمی کنم اما هشدار می دهم که ظرفیت مازاد تولید از میان خواهد رفت. محمد الجدان، وزیر دارایی عربستان سعودی هم در اظهاراتی مشابه گفت: گذار انرژی و عبور به سمت منابع انرژی تجدیدپذیر باید کاملا محتاطانه مدیریت شود تا از افزایش قیمت‌های نفت جلوگیری کند زیرا تقاضا برای انرژی همچنان رو به رشد است.

فقط سعودیها نیستند که درباره سرمایه گذاری هشدار می دهند. دانیل یرگین از شرکت آی اچ اس مارکیت می گوید: جهان به سمتی می رود که به دلیل سرمایه گذاری ناکافی در نفت و گاز با سلسله بحرانهای کمبود انرژی مواجه خواهد شد و همه می دانند که شرکتهای نفتی آمریکا سوددهی نقدی را به رشد تولید اولویت داده اند در حالی که شرکتهای بزرگ نفتی برای بهبود وجهه خود، میلیاردها دلار بودجه برای انرژی کم کربن صرف می کنند.

بر اساس گزارش اویل پرایس، همه اینها به معنای آن است که جهان از نظر امنیت انرژی ممکن است چند سال دشوار پیش رو داشته باشد. از سوی دیگر اوپک پلاس ممکن است سود سرشاری نصیب خود کند زیرا عرضه نفت به دلایل بنیادین محدود می ماند. البته همچنان احتمال وقوع دوباره نابودی تقاضا در صورت غافلگیر شدن دوباره ما توسط پاندمی وجود دارد اما اوپک پلاس حضور دارد و این تجربه را قبلا پشت سر گذاشته است. بنابراین در برابر چنین بحرانی دوام پیدا کرده و قوی‌تر خواهد شد.