دو سال پیش به شهروندان داخل کشور وعده داده شد ۲۰ میلیون تومان وام کم‌بهره پرداخت می‌شود تا آن‌ها به مناطق آزاد سفر کنند؛ مناطقی که حالا متحمل ۵۵۰ میلیارد تومان خسارت ناشی از کرونا شده‌اند و توان پرداخت آن وام ۲۰ میلیون تومانی را هم ندارند.

به گزارش روزنامه اخبار کیش از ایسنا، موضوع «وام سفر به مناطق آزاد» به سال ۹۷ برمی‌گردد، زمانی که مرتضی بانک، مشاور رئیس‌جمهور و دبیر شورای‌عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی تفاهم‌نامه‌ای را با بانک قرض‌الحسنه مهر ایران، به انگیزه افزایش قدرت خرید از طریق اعطای تسهیلات قرض‌الحسنه و عرضه کارت‌های بانکی با قابلیت‌های خاص امضا کرد.

هدف اصلی آن تفاهم‌نامه، توسعه گردشگری و حمایت از تولیدات داخلی عنوان شد. قرار بود این بانک تسهیلاتی تا سقف ۲۰ میلیون تومان با کارمزد ۴ درصد به متقاضیان اعطا کند. هزینه‌کرد این تسهیلات فقط در بخش سفر تعریف شده بود.  

حدود شش ماه بعد، محمدرضا رستمی ـ معاون فرهنگی، گردشگری و صنایع خلاق دبیرخانه شورای‌عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی ـ جزئیات بیشتری از این تسهیلات را شرح داد: در فاز اول ۳ میلیون نفر کارت گردشگری مناطق آزاد را می‌گیرند و الزام این کارت این است که باید تمام هزینه‌های گردشگری در مناطق آزاد صرف شود.

حالا بعد از گذشت دو سال از آن وعده، هنوز از تسهیلات ارزان‌قیمت سفر به مناطق آزاد خبری نیست. حسین اله‌بداشتی ـ مدیر گردشگری و میراث فرهنگی دبیرخانه شورای‌عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی ـ درباره سرانجام این وام گفت: زمانی که موضوع این وام مطرح شد، من هنوز در این مسؤولیت منصوب نشده بودم، ولی طرح را مطالعه و پیگیری کرده‌ام. بنا بر این بود که بانک عامل در هماهنگی با کاتالیزور و در ازای خدماتی که بخش خصوصی عرضه می‌کند، تسهیلات بدهد، مثلا کارت اعتباری گردشگری بدهد، اما شرایط کشور اجازه نداد بانک به تعهدات خود در ارتباط نرخ سود تسهیلات عمل کند، ‌ در نتیجه طرح وام ۲۰ میلیون تومانی سفر به مناطق آزاد فعلا متوقف شده است.

اگر نرخ سود وام ۲۰ میلیون تومانی سفر به مناطق آزاد، ۱۸ تا۲۰ درصد باشد که هیچ مزیتی برای مسافر ندارد. توافق اولیه  با بانک روی نرخ ۴ درصد سود بود، برای همین فعلا پرداخت وام ۲۰ میلیون تومانی سفر متوقف شده استاو افزود: اگر نرخ سود این تسهیلات ۱۸ تا۲۰ درصد باشد که هیچ مزیتی برای مسافر ندارد و اصلاً عامل تشویقی و منطقی نیست، همین حالا یکی از بانک‌ها آماده پرداخت این تسهیلات با چنین نرخی است. توافق اولیه ما روی ۴ درصد نرخ بهره بود که با توجه به اوضاع اقتصادی کشور، از نظر بانک‌ها قابل اجرا نیست.  

اله‌بداشتی گفت: طرح تسهیلات ارزان‌قیمت سفر به مناطق آزاد کاملاً تعلیق یا رد نشده است، ما هنوز منتظریم اگر بانکی شرایط تسهیلات را پذیرفت، آن را اجرا کنیم. جزئیات طرح روشن و ساختار آن آماده است.

او ارزان‌سازی سفر را یکی از سیاست‌ها و اولویت‌های مناطق آزاد دانست و افزود: یکی از اقداماتی که در این راستا می‌توان انجام داد، اجرای تورهای مشترک بین مناطق آزاد است، مثلاً به ارس، ماکو و انزلی اعلام شد تور مشترک برگزار کنند تا با این روش، مقداری از هزینه‌ها کاسته شود. تفاهم‌نامه‌ای هم بین ارس و ماکو بسته شد، اما شیوع ویروس کرونا ادامه پروژه را متوقف کرد. پیشنهاد برگزاری تور مشترک بین چابهار و ماکو هم مطرح شد، اما با توجه به نبود پرواز مستقیم، اجرای آن خیلی به‌صرفه نبود.

اله‌بداشتی اظهار کرد: باید بخش خصوصی و آژانس‌ها این تورهای مشترک را تعریف کنند، اگر مسافر باشد حتما ایرلاین‌ها بین مناطق آزاد پرواز برقرار می‌کنند.

سفر بدون محدودیت به مناطق آزاد، به جز اروند و چابهار

مدیر گردشگری و میراث فرهنگی دبیرخانه شورای‌عالی مناطق آزاد با اشاره به از سرگیری سفرها به مناطق آزاد از اوایل خردادماه، افزود: به جز اروند و چابهار، سفر به سایر مناطق آزاد برقرار شده است، هرچند برخی از آن‌ها مسافر ندارند و بعضی از تاسیسات گردشگری در آن مناطق فعلا ترجیح داده‌اند باز نشوند.

او درباره امکان کنترل تردد مسافران به مناطق آزاد یا تعیین ظرفیت بُرد برای ورود کمتر و کنترل‌شده گردشگر به این مناطق، گفت: برخی از این مناطق، مثل کیش و قشم در مقطعی کنترل می‌شدند، چون جزیره بودند و انجام این کار سخت نبود، اما مناطقی مثل اروند و آبادان را که راه دسترسی به آن‌ها زمینی و آزاد است نمی‌توان کنترل کرد.

اله‌بداشتی درباره تحمیل خسارت ناشی از کرونا به تاسیسات گردشگری نیز گفت: براساس گزارش دریافتی از شش منطقه آزاد انزلی، ارس، اروند، ماکو، چابهار و کیش، میزان این خسارت حدود ۵۵۸ میلیارد تومان برآورد شده است. قشم هنوز رقم زیان واردشده را اعلام نکرده است. بیشترین خسارت هم به جزیره کیش تعلق داشته که عددی بالغ بر ۵۰۰ میلیارد تومان است که با توجه به درآمد زمان مشابه در سال گذشته برآورد شده است.

او درباره نحوه جبران این خسارت اظهار کرد:‌ رقم تسهیلات همان است که دولت مصوب کرده و خارج از آن تسهیلاتی وجود ندارد.

مدیر گردشگری و میراث فرهنگی دبیرخانه شورای‌عالی مناطق آزاد درباره سطح توسعه صنعت گردشگری در این مناطق به ایسنا گفت: تردد گردشگری در هفت منطقه آزاد یکسان نیست، مثلا ماکو به نسبت کیش و قشم گردشگران کمی دارد، اما در کل، این مناطق در جذب گردشگر خوب عمل کرده‌اند، حتی منطقه‌ای مثل کیش به نسبت ایران موفق بوده است.

مناطق آزاد جدا از قوانین ایران نیستند هر اتفاقی (سیاسی یا اقتصادی) برای کشور رخ دهد مناطق آزاد را درگیر می‌کنداو در پاسخ به این سوال که منطقه‌ای با شرایط کیش که از همان ابتدا با محوریت گردشگری فعال شد، چقدر مطابق با ایدئولوژی‌ها و برنامه‌ها حرکت کرده است، بیان کرد: کیش در مسیر ترسیم‌شده حرکت می‌کند، به هر حال مناطق آزاد منفک از کشور نیستند، آن‌چه برای سرزمین اصلی اتفاق می‌افتد، مناطق آزاد را هم تحت تاثیر قرار می‌دهد. با این وجود آمار گردشگری کیش هر سال رشد دارد و به نسبت دیگر مناطق آزاد کشور، موفق‌تر عمل کرده است.

اله‌بداشتی در پاسخ به این پرسش که قوانین منطقه آزاد چه تاثیری در توسعه گردشگری این مناطق داشته و آیا این قوانین امتیازی برای گردشگری مناطق آزاد محسوب می‌شود، گفت: ما هفت منطقه آزاد در کشور داریم که گردشگری جزئی از محورها و برنامه‌های این مناطق است، اما این‌که چقدر قوانین مناطق آزاد در توسعه گردشگری این مناطق نقش داشته، موضوعی کلی است؛ به هر حال کارهای زیادی شده و البته که قوانین مناطق آزاد هم بیشتر ماهیت اقتصادی داشته است، به اضافه این‌که هر مساله‌ای برای کشور رخ دهد، مناطق آزاد را هم متاثر می‌کند، این مناطق جدا از کشور نیستند.

مدیر گردشگری دبیرخانه شورای‌عالی مناطق آزاد درباره سیاست این مناطق در جذب گردشگر خارجی نیز گفت: سال گذشته با حضور در نمایشگاه گردشگری اسپانیا و گردهمایی چین فضا را تا حدی آماده کردیم تا مناطق وارد میدان شوند. از آن‌ها خواسته شده در فضای مجازی حضور قوی‌تری داشته باشند، تا کنون که ضعیف بوده‌اند. باید در فضای مجازی تولید محتوا داشته باشند.  

او درباره محدودیت دسترسی به مناطق آزاد با توجه به زیرساخت ضعیف حمل و نقل در این مناطق، بیان کرد: کمبود زیرساخت حمل و نقل از موانع کلی است، اگر منطقه‌ای در جذب گردشگر موفق نبوده بخشی از علت آن را در این کمبود باید جست‌وجو کرد.

اله‌بداشتی درباره اتصال مناطق آزاد به راه‌های بین‌المللی و وعده‌هایی که قبلا درباره تردد کروزها بین مناطق آزاد جنوب کشور داده شده، توضیح داد: برخی کارها زمان‌بر است. طرح‌هایی مطرح شده اما تا اجرا زمان زیادی صرف می‌کند. برای تردد کروزها اروند، خرمشهر و چابهار ظرفیت دارند، اما اجرای چنین پروژه‌ای به پیگیری‌هایی در سطح بین‌الملل نیاز دارد.  

او درباره مشارکت منطقه آزاد کیش با کشور قطر در جام‌جهانی ۲۰۲۲ گفت: قرار بود یک‌سری کمپ برای اردوی تیم‌های شرکت‌کننده در جام جهانی در منطقه آزاد کیش ایجاد شود اما هنوز به نتیجه نهایی نرسیده و جزئیات بیشتر آن را کیش باید اعلام کند.

مدیر گردشگری و میراث فرهنگی دبیرخانه شورای‌عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی در ادامه در واکنش به این برداشت که به نظر می‌آید مناطق آزاد ساختاری مستقل از دبیرخانه دارند و مدیریت گردشگری نفوذی در برنامه‌های این مناطق ندارد و در جواب به این پرسش که مدیریت گردشگری دبیرخانه شورای‌عالی مناطق آزاد تا چه حد امکان اعمال نفوذ و اثرگذاری در تصمیم‌گیری‌ها و اجرای برنامه‌ها و اولویت‌گذاری گردشگری دارد، بیان کرد: قاعدتا سازمان‌های مناطق آزاد تشکیلات مستقلی دارند، اما برای تایید دست‌کم دو مصوبه باید با دبیرخانه هماهنگ باشند؛ یکی تصویب بودجه سالانه دبیرخانه است و دیگری بررسی گزارش عملکرد سالانه در مجامع مناطق آزاد. سوای این، ما یک‌سری برنامه کلی به مناطق آزاد اعلام می‌کنیم ولی اجرا با توجه به ظرفیت هر منطقه، متفاوت است. مثلا به همه مناطق نمی‌توان حکم کرد بوم‌گردی راه‌اندازی کنند. سیاست‌ها و برنامه‌ها متناسب با ظرفیت هر منطقه تعدیل و اجرا می‌شود.

او تاکید کرد: مدیریت گردشگری در دبیرخانه شورای‌عالی مناطق آزاد، کار اجرایی انجام نمی‌دهد؛ ماموریت آن، نظارتی و سیاست‌گذاری است. این دبیرخانه حالت ستادی دارد، با این حال، تعامل و هماهنگی خوبی بین سازمان‌های مناطق آزاد و شورای‌عالی برقرار است.

اله‌بداشتی سپس به اقدام‌ها و طرح‌هایی که مدیریت گردشگری و میراث فرهنگی دبیرخانه شورای‌عالی مناطق آزاد، سیاستگذاری و  به مناطق آزاد ابلاغ کرده است، اشاره کرد و افزود: برگزاری تورهای مشترک بین مناطق آزاد، تور با علایق ویژه، در اختیار گرفتن نبض بازار گردشگری و تشدید تبلیغات، توسعه بوم‌گردی متناسب با ظرفیت، مرمت بناهای تاریخی، جذب سرمایه‌گذار خارجی و تهیه بسته‌های خلاقانه سرمایه‌گذاری، توسعه موزه‌های خصوصی و گردشگری مجازی، ایجاد بازارچه‌های فروش صنایع دستی و درجه‌بندی تاسیاست گردشگری در مناطق آزاد تا شش ماه اول یا تا پایان سال، از جمله اقداماتی است که مناطق آزاد مکلف به اجرای آن‌ها شده‌اند.