دادگاه عالی ترکیه، با وجود مخالفت‌های آمریکا و یونان، با صدور حکمی مسیر تغییر کاربری موزه «ایاصوفیه» به مسجد را پس از ۸۶ سال هموار کرد.

به گزارش روزنامه اخبار کیش از ایرنا، شورای دولتی ترکیه با لغو حکم سال ۱۹۳۴ کابینه دولت این کشور مبنی بر تبدیل مسجد ایاصوفیه به موزه، به پروژه تغییر کاربری دوباره این بنا به مسجد چراغ سبز نشان داد.

رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهوری ترکیه به دنبال صدور این حکم، اعلام کرد ایاصوفیه به مسجد تبدیل می‌شود و روز ۲۴ ژوئیه (جمعه ۳ مرداد ۹۹) برای اولین بار در ۸۶ سال گذشته فریضه نماز در این بنا به جا آورده خواهد شد.

وی گفت: به امید خدا روز ۲۴ ژوئیه همگی با هم نماز جمعه را برگزار کرده و بار دیگر درهای (مسجد) ایاصوفیه را برای عبادت باز می‌کنیم. مثل دیگر مساجد کشور ترکیه، درهای ایاصوفیه نیز به روی تمام افراد اعم از محلی، خارجی‌، مسلمان و غیرمسلمان باز خواهد بود. ایاصوفیه، این میراث مشترک بشریت، در وضعیت جدید خود خالصانه و آزادانه‌تر پذیرای همگان خواهد بود.

رئیس‌جمهوری ترکیه در بخش دیگری از اظهارات خود در این باره از همه کشورها و نهادهای مخالف خواست به تصمیم دولت ترکیه احترام بگذارند. وی تاکید کرد مساله کاربری ایاصوفیه مربوط به حق حاکمیت ترکیه است و هر انتقادی نسبت به این تصمیم به عنوان نقض استقلال این کشور تعبیر خواهد شد.  

ایاصوفیه و حق حاکمیت ترکیه

دیوان عالی ترکیه هفته گذشته برای بررسی طرح تغییر کاربری موزه ایاصوفیه تشکیل جلسه داد و قرار شد نتیجه نهایی ظرف پانزده روز اعلام شود.   

یونان و آمریکا با این طرح مخالف بودند و می‌گفتند این بنا که در فهرست میراث جهانی سازمان یونسکو قرار دارد، باید به احترام تاریخ جهان و اقلیت مسیحی ترکیه یک موزه باقی بماند.

آنکارا اما معتقد بود مساله مسجد یا موزه بودن این بنا یک مساله داخلی است. رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیه با تاکید بر این موضوع گفته بود، ۴۳۵ کلیسا و کنیسه در این کشور وجود دارد که اقلیت مسیحی و یهودی می‌توانند از آنها برای عبادت و انجام مناسک دینی خود استفاده کنند بنابراین تبدیل این موزه به مسجد به هیچ وجه با حقوق این اقلیت‌های مذهبی در تعارض نیست.

وی همچنین در توجیه تصمیم دولت آنکارا درباره ایاصوفیه یادآور شده بود کشورش مهد هزاران عبادتگاه تاریخی متعلق به ادوار و تمدن‌های مختلف تاریخ است که از مهمترین آنها می‌توان به گوبکلی تپه (Gobeklitepe) یا اولین معبد ساخته شده توسط انسان اشاره کرد و مسجد ایاصوفیه نیز می‌تواند همزمان یک عبادتگاه و یک بنای تاریخی در فهرست میراث جهانی یونسکو باشد.  

ایاصوفیه؛ نگین معماری بیزانس

ایاصوفیه در قرن ششم میلادی به فرمان ژوستینین یکم از امپراطوران روم شرقی (بیزانس) ساخته شد و تا ۹۱۶ سال مرکز کلیسای ارتدوکس خاوری بود. این بنا در سال ۱۴۵۳ به دنبال فتح قسطنطنیه (استانبول کنونی) به دست سلطان محمد عثمانی، از کلیسا به مسجد تغییر کاربری داد.

مسلمانان سراسر جهان برای چند سده زیر گنبد خاکستری و مناره‌های سربه فلک کشیده این شاهکار معماری نماز اقامه کردند. اما در اوایل دهه ۱۹۳۰، با روی کار آمدن آتاتورک و تشکیل جمهوری ترکیه، این مسجد به موزه تبدیل شد. از همان زمان درخواست‌هایی برای تبدیل دوباره این بنا به مسجد وجود داشت که در سالهای اخیر پررنگ‌تر شده است. طرفداران این طرح، ۲۹ مه (۸ یا ۹ خرداد) هر سال به مناسبت سالگرد فتح قسطنطنیه به دست امپراطوری عثمانی در برابر دروازه‌های ایاصوفیه دست به تظاهرات می‌زنند.

حمایت مردم ترکیه از طرح تغییر کاربری

نتایج یک نظرسنجی که ماه گذشته انجام شد، نشان داد ۷۳ درصد از مردم ترکیه با تغییر کاربری موزه ایاصوفیه به مسجد موافقند.

یک سازمان دانشجویی در ترکیه نیز به تازگی برای تبدیل دوباره ایاصوفیه به مسجد پویش جمع‌آوری یک میلیون امضا در فضای مجازی به راه انداخته بود که در مدت زمان کوتاهی بیش از هشتصد هزار تن به آن پیوستند.