به گزارش روزنامه اخبار کیش از ایرنا، حسین امیرعبداللهیان در پنجمین کنفرانس تاریخ روابط خارجی ایران گفت: پرداختن به مباحث مهم با پیشینه تاریخی و عمیقا اثر گذار بر سرنوشت ما و نسل های آینده، ضرورتی اجتناب ناپذیر برای تصحیح سیاست گذاری؛ تحول رویکردی و سر انجام تغییر عملکردی است. از این رو، باید فرصت گفتگو درباره موضوع مهمی چون سرنوشت جامعه ایرانیان فرامرزی را مغتنم شمرد.اگر صفحات تاریخ مرور شوند؛ آگاهی خواهیم یافت چه عواملی سبب گردید در عهد صفوی جمع کثیری از فرهیختگان، أدبا و اندیشمندان عزم سفر هند کنند. بزرگانی از نیاکان ما که در دربار پادشاهان مغولی هند مروج فرهنگ ایرانی، هویت شیعی و زبان فارسی شدند.

وی تصرح کرد: جامعه ایرانیان مقیم هند در پی این کوچ تاریخی شکل تازه ای گرفت و تاثیری عمیق را بر سرنوشت ایران معاصر برجای نهاد. برای چند قرن پیاپی تا استیلای استعمار بریتانیا بر شبه قاره هند، عموم پیوندهای فرهنگی، تبادلات تجاری و تماس های سیاسی ما به همت همان جامعه مهاجر به هند بود. این امر سبب شد دو قدرت ایران و هند، در ساخت تمدن مشترکا گام بردارند. بی جهت نبود که رهبران آن روزگار هند، اصفهان پایتخت ایران را پناهگاه خود می دانستند. همان زمانی که مهاجرت به شرق آغاز گشت، شعباتی از روحانیون ایرانی نیز عازم یمن شدند. آنان در پیوستگی و ارتباط با شیعیان زیدی زمینه تبادلات تاریخی اعصار کهن ایران و یمن را استمرار بخشیدند که امروز مصداق آن را در ذات عنصر مقاومت شیعیان و زیدیان می توان مشاهده کرد.

وزیرامورخارجه افزود: شعبه دوم دامنه ایرانیان اثر گذار در آن سوی مرزهای ایران، آنانی بودند که در آسیای مرکزی )ماورالنهر( به ساخت شهر ها و اماکنی مبادرت ورزیدند تا جلوه ای از هنر ایران آن روزگار را به نمایش گذارند. حضور این گروه از ایرانیان سبب گشت حلقه ارتباط و ریشه الفتی میان مردمان ایران زمین با دیگر ساکنان اقلیم خراسان تاریخی مستحکم شود. نقش ایرانیان ماورالنهر برای سر تاسر قرن ۱۸ و تا اواسط قرن ۱۹ میلادی در بسط تجارت و گسترش دامنه رشد و تعالی فرهنگی دو سوی رود تجن بی مانند است. به موازات چنین تحولاتی در سرزمینهای شرقی ایران آن روزگار ،مناطق غربی و شمال غربی با مرکزیت عتبات مقدسه شیعی در عراق عرب از مسیر مهاجرت های تاریخی ایرانیان بی نصیب نماند، حتی وقتی قفقاز در پی هجوم قوای مسلح روسیه تزاری از پیکره ایران جدا افتاد، این امر سبب شد دامنه حضور اقوام ایرانی در آن جغرافیا از اوستیا تا مرز ارس تغییری پیدا کند. ایرانیان قفقاز در دوران سخت تغییر بافت سیاسی – اجتماعی آن مناطق طی عهد تزاری که همراه با دگرگونی هویتی و آئینی عصر شوراها شد، ضامن بقای فرهنگ و هویت اسلامی، ایرانی و شیعی در آن جغرافیا بودند.

وی با بیان اینکه همین مردمان در طول تاریخ یاوری پاکدل برای تشیع و قوه ای موثر برای ایران شدند، گفت: از نیمه دوم قرن ۱۸ تا پایان قرن ۱۹ میلادی، جمعیت های ایرانی پراکنده اما پر تعداد در سراسر نواحی غرب ایران از ترابوزان و نجف و کربلا تا مصر و سودان و سرزمین های اروپای مرکزی پراکنده شدند .گزارشهای موجود آمار قابل ملاحظه ای از مبادلات متنوعی را نشان می دهد که استمرار و پراکندگی آن اجازه داد ایران در آن سالهای سخت،در محاصره و فشار دو قدرت بزرگ استعماری شمالی و جنوبی، بحران های طبیعی چون خشکسالی و زلزله ،معضلات اقتصادی مانند قحطی، همه گیری های پیاپی چون طاعون و وبا و سایر موارد

جان سالم به در ببرد. جنگ جهانی تغییرات بزرگی را در ترتیبات امنیتی و سیاسی دنیای آن عهد نهاد و مسیر مهاجرت ها را تغییر داد، مقاصد دور نزدیک شد و بدینگونه جوامع ایرانی در اقصی زمین پراکنده شوند. حاصل آن شرایط برقراری خط کشتیرانی از بندر هامبورگ تا انزلی در شمال و ارتباط ایران به سرتاسر شرق و غرب عالم از سواحل و بنادر خلیج فارس بود. حاصل این شرایط بر شعاع دایره حضور دیپلماتیک ایران در آستانه تحولات جهانی افزود، حضور اتباع هم به روابط تنوع بخشید و هم بر دامنه آن افزود.

اگر چه مسیر مهاجرت از ایران در تمام یکصد سال اخیر برقرار مانده اما مهاجرت های این زمان به معنای گسستن از هویت و ارزش های فرهنگی – تمدنی ایران نیست. ایرانیان مهاجر با حمایت های دولت ها و یا بدون هرگونه امکان حمایتی نه تنها زبان و فرهنگ و باورهای خود را پاس داشته اند