در روزهایی که کشور در جنب و جوش مقدمات انتخاب سکان‌دار دولت آینده است، دانشگاهیان و پژوهشگران انتظارات خود از رییس جمهور آینده را اعلام کردند.

به گزارش خبرنگار مهر، انتخابات زودهنگام چهاردهمین دوره ریاست جمهوری به مرحله نهایی رسیده است و در روزهای آینده سکان‌دار دولت آینده مشخص خواهد شد. در مدت زمانی که از آغاز تبلیغات نامزدهای ریاست جمهوری گذشته است، آن‌ها در مناظره‌ها، میزگردها و تبلیغات، برنامه‌های کلی و رویکرد خود را نسبت به موضوعات مختلف اقتصادی، سیاسی، فرهنگی تشریح کردند.

در بین پنج مناظره انتخاباتی و در میان هیاهوی مسائل مختلف، تنها یک بخش از مناظره دوم (اینجا بخوانید) در ارتباط با موضوع دانشگاهی و علمی بود و در این بخش که «ارتقای رتبه جهانی ایران از نظر کمیت تولید علم» بود، کارشناسان برنامه سوالاتی در مورد «استفاده از ظرفیت‌های علمی دانشگاه‌ها برای حل مشکلات اقتصادی و اجتماعی» و همچنین «راهکارها برای حفظ، نگهداشت و تکریم اعضای هیئت علمی» مطرح کردند.

در روزهای تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری، ۶ نامزد تأیید صلاحیت‌شده تنها رویکرد کلی خود نسبت به موضوع علم و دانشگاه از جمله «پیوند اقتصاد و دانشگاه»، «احترام به استاد و دانشجو»، «میدان دادن به آموزش عالی»، «تناسب بین پذیرش دانشجو و نیاز کشور»، «پرهیز از برخوردهای جناحی و سیاسی با دانشگاهیان»، «ماموریت‌بخشی به دانشگاه‌ها»، «مسئله‌محور کردن پایان‌نامه‌ها» و … را مطرح کردند. ولی هیچ‌یک از نامزدها در مورد موضوع محوری «ارتقای رتبه‌جهانی ایران از نظر کمیت تولید علم» صحبت نکرد.

همچنین در میان صحبت‌های نامزدهای ریاست جمهوری از برنامه‌های دقیق دولت احتمالی آینده و نگاه آن‌ها به مسائلی همچون «بودجه دانشگاه‌ها و پژوهش»، «مهاجرت دانشگاهیان»، «گسترش علوم پایه»، «موضوع علوم انسانی و علوم اسلامی»، «همکاری‌های بین‌المللی دانشگاه‌ها»، «استقلال دانشگاه‌ها»، «تامین زیرساخت و تجهیزات دانشگاه‌ها»، «رتبه علمی» و … خبری نبود.

در بسیاری از کشورهای توسعه یافته و در برخی کشورهای در حال توسعه، کاندیداهای ریاست جمهوری و احزاب مختلف در دوران انتخابات از برنامه‌های خود در مورد موضوعاتی مانند برنامه‌های فضایی آینده، تأمین مالی پژوهش و میزان سرمایه‌گذاری بر روی تحقیق و توسعه، برنامه کاهش انتشار کربن صحبت می‌کنند و حتی در مورد کاهش استفاده از حیوانات آزمایشگاهی در مطالعات وعده می‌دهند تا دانشگاهیان بتوانند بر اساس این برنامه‌ها، کاندیدای مناسب خود را انتخاب کنند.

به همین دلیل در این گزارش به سراغ برخی اساتید دانشگاه و پژوهشگران رفتیم و از آن‌ها پرسیدیم که از رئیس جمهور آینده در حوزه آموزش عالی و تحقیقات و فناوری چه انتظاراتی دارند که در نوشتار پیش رو به مهم‌ترین مباحث مطرح‌شده در این مصاحبه‌ها می‌پردازیم. به طور قطع مطالب مطرح‌شده در این گزارش نظرات تمام دانشگاهیان را نمایندگی نمی‌کند.

از نگاه مهندسی‌محور تا جایگاه‌های انتصابی

یکی از موضوعات مهمی که در این مصاحبه‌ها مطرح شد، موضوع «استقلال آکادمیک» بود. برخی از اساتید تاکید دارند که دانشگاه‌ها باید در مسائل محوری از جمله جذب و گزینش و … آزادی عمل داشته باشند. در صورتی که استقلال دانشگاه‌ها از آن‌ها گرفته شود، ماهیت دانشگاه‌ها نیز دچار مشکل خواهد شد.

دکتر کیوان الستی، عضو هیأت علمی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور در مورد اهمیت استقلال دانشگاهی برای حفظ ویژگی «خودتنظیم‌گری» دانشگاه به مهر توضیح داد: وقتی در مورد ویژگی استقلال یا خودگردانی (Autonomy) دانشگاه صحبت می‌کنیم، منظور این است که این نهاد باید قابلیت این را داشته باشد که حتی‌الامکان تصمیمات، سیاست‌ها، برنامه‌ها و مناسبت‌های اداری خود را در درون خود دانشگاه و با سازوکاری مشورتی تعیین کند، تا بتواند ارزش‌ها و هنجارهای خاص خودش را (که همان هنجارهای علمی است) حفظ کند، سیستم اعتباربخشی خاص خود و درنهایت قابلیت خودتنظیم‌گری داشته باشد.

وی ادامه داد: مناسبت‌ها و مناسک صحیح علم، تنها در یک نهاد علمی یا دانشگاهی که دارای استقلال یا خودگردانی است حفظ خواهد شد. چنین نهادی همانند یک ارگانیسم یا موجود زنده است که اگر صدمه‌ای به آن وارد شود، می‌تواند در مدت زمان مشخصی خود را ترمیم کند و به شرایط «عادی» برگردد.

الستی با بیان این که نحوه سیاست‌گذاری در دانشگاه‌ها (و نهادهای علمی دیگر) می‌تواند خودگردانی و قابلیت خودتنظیم‌گری را دچار اختلال کند، گفت: در سیاست‌گذاری ما، نگاه «مهندسی‌محور» به موضوعات نهاد علم وجود دارد. نهادهای علمی و به طور کلی موضوعات دارای ماهیت جامعه‌شناختی، این ویژگی را ندارند که بتوان مثل علوم طبیعی و مهندسی با آن‌ها رفتار کرد و انتظار داشت خروجی نهایی مطلوب باشد. این نوع نگاه در نهادهای اجتماعی ممکن است منجر به اتفاقات ناگواری شود و هنجارها و منطقِ درونی علم از دست برود.

عضو هیات‌علمی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور اظهار کرد: با سیاست‌گذاری فعلی که همه چیز از سطح بالاتر و از طریق وضعِ قانون و اسناد بالادستی به سطح پایین‌تر دیکته می‌شود، به‌تدریج شاهد از دست رفتن چیزی به نام «علم» خواهیم بود که واقعیت، هویت‌، ماهیت و عملکرد آن وابسته به این است که خودگردانی آن با دخالت‌های مداوم مدیریتی، مختل نشود.

دکتر وحید احمدی؛ عضو هیأت علمی دانشگاه تربیت مدرس نیز با اشاره به اهمیت امنیت شغلی و فکری دانشگاهیان و انتظارش از رئیس جمهور آینده گفت: در دانشگاه‌ها باید فضای سیاسی و فرهنگی بازتر و غیر امنیتی ایجاد شود تا اساتید بتوانند امنیت شغلی و فکری داشته باشند.

وی به اهمیت استقلال دانشگاه‌ها تاکید کرد و گفت: استقلال دانشگاه‌ها نیز موضوع بسیار مهمی است. باید محوریت تصمیمات در موضوعاتی مثل جذب، گزینش و … به داخل دانشگاه‌ها برگردد.

چشم و چراغ‌های جامعه نمی‌توانند رئیس دانشکده انتخاب کنند!

دکتر شهرام صدقی، عضو هیات‌علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران در همین رابطه به مهر گفت: در قوانین آنقدر برای اعضای هیأت علمی ارزش قائل نشده‌اند که آن‌ها بتوانند رئیس دانشکده، معاونان و حتی مدیر گروه خود را انتخاب کنند؛ وقتی این سمت‌ها انتصابی باشند، آموزش، پژوهش و فرهنگ نیز انتصابی می‌شود.

وی با اشاره به سخنرانی مسئولان در مورد ارزش اعضای هیأت علمی گفت: مسئولان همواره می‌گویند که اعضای هیأت علمی سرآمد هستند، چشم و چراغ هستند ولی این‌چه چشم و چراغی است که رئیس دانشکده و مدیر گروه خود را نمی‌تواند انتخاب کند؟

یکی از مسائلی که توسط افراد مختلف به کرات تکرار می‌شود، موضوع لزوم ارتباطات بین‌الملل در دانشگاه‌هاست. از نظر برخی اساتید کاهش ارتباطات و همکاری‌های بین‌المللی دانشگاهیان سبب شده که نظام آموزش عالی کشور دچار مشکلاتی از قبیل افت رتبه علمی و … شود.

در همین رابطه دکتر وحید احمدی، معاون پژوهش و فناوری اسبق وزارت علوم؛ مشکل اصلی فضای علمی دانشگاهی را نبود ارتباطات علمی بین‌المللی عنوان کرد و گفت: فضای دانشگاه‌ها با توجه به تحریم‌ها و نبود ارتباط علمی و فنی با دانشگاه‌های دنیا و مراکز علمی بزرگ دنیا، در یک حالت جزیره‌ای قرار گرفته است.

وی تاکید کرد: دانشگاهیان باید بتوانند در پروژه‌های بزرگ بین‌المللی مشارکت کنند، به منابع علمی روز دنیا دسترسی داشته باشند، هر استادی باید حداقل سالی دو بار در کنفرانس‌های بین‌المللی شرکت کند، دانشجو باید بتواند مقالات خود را در کنفرانس‌های بین‌المللی ارائه دهد و دانشجویان خارجی باید بتوانند در دانشگاه‌های ما رفت و آمد داشته باشند؛ ولی به خاطر نبود ارتباطات بین‌المللی ما در این مسائل دچار مشکل شده‌ایم.

عضو هیات‌علمی دانشگاه تربیت مدرس با اشاره به ظرفیت‌های دانشگاه‌ها کشور گفت: دانشگاه‌های ما از نظر کیفیت اساتید، سابقه علمی و … ظرفیت بسیار بالایی دارند ولی به دلیل مشکلات پیش آمده، نتوانستیم از ظرفیتی که داریم استفاده کنیم.

دکتر شهرام صدقی نیز با اشاره به مشکلات پژوهشگران در ارتباطات بین‌المللی گفت: به دلیل محدودیت منابع ارزی و محدود شدن ارتباط سیاسی، اعضای هیأت علمی نمی‌توانند از فرصت مطالعاتی استفاده کنند. همچنین دسترسی به منابع علمی نیز قطع شده و امکان شرکت در کنفرانس‌ها و همایش‌های بین‌المللی نیز برای پژوهشگران وجود ندارد.

محدودیت تجهیزات و منابع علمی و از دست رفتن ظرفیت‌های دانشگاه‌ها

محدودیت دسترسی به تجهیزات، آزمایشگاه و منابع علمی نیز یکی از موضوعاتی مهمی بود که مورد توجه برخی از اساتید قرار داشت. کاهش دسترسی نداشتن پژوهشگران به تجهیزات، آزمایشگاه و منابع علمی که ممکن است به دلیل مسائلی مانند محدودیت بودجه دانشگاه‌ها ایجاد شود، می‌تواند روند رشد علمی کشور را دچار اختلال کند. برخی اساتید معتقدند که رئیس جمهور و دولت آینده باید به این موارد توجه ویژه داشته باشد.

دکتر وحید احمدی با اشاره به این‌که درحال حاضر دسترسی دانشگاهیان به منابع علمی نیز دچار مشکل است، گفت: دانشجو و استاد به مجلات و کتاب نیاز دارند و الان دسترسی به این منابع دچار مشکل شده است. دانشگاه‌های ما پول پرداخت حق اشتراک مجلات را ندارند و افراد اغلب مجبورند مجلات را از مبادی غیر قانونی و غیر رسمی به دست بیاورند.

حل مشکل قطع دسترسی دانشگاهیان به پایگاه‌های علمی

صدقی نیز درباره قطع دسترسی دانشگاهیان به پایگاه‌های علمی گفت: رسماً ۴-۵ سال است که در دانشگاه‌ها به هیچ پایگاه معتبر و علمی بین‌المللی دسترسی نداریم. سوءمدیریت برخی سبب شده که بدهی ایجاد شود و ۱۰۰ هزار عضو هیأت علمی و نیم میلیون عضو جامعه فعال علمی از جمله دانشجویان کشور از دسترسی به منابع علمی محروم شدند.

وی با بیان این‌که برخی توصیه می‌کنند که دانشگاهیان از مبادی غیر قانونی برای دسترسی به پایگاه‌های علمی استفاده کنند، گفت: این موضوع زیبنده کشور نیست. ضروری است که سازمان‌های نظارتی به این موضوع رسیدگی کنند و علت قطع دسترسی را جویا شوند و تدبیری اندیشیده شود.

وی با تاکید بر این موضوع که علم پویا است، گفت: در برخی حوزه‌ها از جمله حوزه پزشکی و فناوری‌های نوین رشد علم به صورت روزانه انجام می‌شود و آخرین یافته‌های پژوهش‌ها در پایگاه‌های علمی درج می‌شود، محصولات هم در گذشته به صورت مقاله منتشر شده و حتی برای مهندسی معکوس و ارتقا کمی و کیفی خدمات و محصولات نیز نیاز به دسترسی به منابع علمی است.

موضوع مهاجرت دانشجویان و اعضای هیأت علمی نیز از دیگر مسائل مطرح شده از سوی برخی اقشار دانشگاهی است به طوریکه برخی اذعان می‌دارند مهاجرت اساتید افزایش داشته است.

وحید احمدی، عضو هیأت علمی دانشگاه تربیت مدرس درباره این موضوع با تاکید بر این‌که منشأ این مشکل «در اولویت نبودن دانشگاه‌ها در سطح کلان کشور است»، گفت: البته ما زیاد شعار می‌دهیم؛ خود من هم در وزارتخانه بودم و خیلی تلاش کردیم. ولی شرایط حال حاضر این است که استاد دانشگاه ما به خاطر معیشت به قطر مهاجرت می‌کند.

وی ادامه داد: دانشگاه‌های قطر قابل مقایسه با دانشگاه‌های ما نیست ولی استاد دانشگاه ما به خاطر معیشت مجبور به مهاجرت است. این استاد در دانشگاه قطر ماهی حدود ۶ هزار دلار حقوق می‌گیرد و خانه و ماشین در اختیار دارد و این موضوع جای تأسف است.

نبود یک نهاد واحد قدرتمند برای ساماندهی پژوهش

در مورد پژوهش موضوعات مختلفی از جمله بودجه پژوهش، هدفمند کردن، نیازمحور کردن پایان‌نامه‌ها و حل مسائل کشور از طریق پژوهش مطرح می‌شود. با وجود این‌که در کشور بخش‌های مختلفی در مورد پژوهش در کشور تصمیم‌گیری می‌کنند ولی نبود یک نهاد واحد قدرتمند برای تصمیم‌گیری، اولویت‌گذاری و همچنین تأمین و تخصیص متناسب بودجه برای ساماندهی پژوهش احساس می‌شود.

دکتر کیوان الستی در مورد نقش «شورای پژوهش» در ساماندهی به تحقیقات، گفت: تلاش‌ها برای سامان‌دهی به پژوهش در ایران از سال ۱۳۴۶ و از زمان شکل‌گیری وزارت علوم آغاز شده است. برخلاف تصور رایج، وظیفه شورای پژوهش صرفاً اولویت‌گذاری مسائل و توزیع بودجه پژوهش نیست؛ بلکه بخشی از خودگردانی نهادهای علمی در دوران جدید مدیون وجود شوراهای پژوهش است.

وی با بیان این‌که تلاش برای تأسیس شورای پژوهش در ایران داستان تلخی دارد، گفت: از سال ۱۳۴۶ افراد شایسته‌ای تلاش کردند نهادی برای ساماندهی به پژوهش ایجاد کنند ولی نتیجه‌ای که مطلوب چنین تلاشی باشد هیچگاه حاصل نشد. شورای عتف شکل دگرگون شده‌ای از یک شورای پژوهش است که در نتیجه این مجموعه تلاش‌ها حاصل شده است.

عضو هیأت علمی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور با بیان این‌که گاهی برخی از مشکلات هرچند قابل‌مشاهده هستند اما هیچگاه به زبان نمی‌آیند؛ لذا به عنوان مساله تشخیص داده نمی‌شوند، گفت: بسیاری از مسائلی که امروز با آن مواجه هستیم از جمله سوءرفتارهای علمی، ناشی از فقدان نهادی است که از یک سو پژوهشگران را با مسائل اولویت‌دار مرتبط کند و از سوی دیگر مانع از آسیب رسیدن به خودگردانی اجتماعات علمی شود. این وظیفه‌ای است که در دنیا توسط شوراهای پژوهش انجام می‌شود.

شورای عالی تحقیقات کشور باید محل عضویت نخبگان، سرآمدان و دانشمندان کشور باشد

دکتر شهرام صدقی نیز درباره این موضوع می‌گوید: در وزارت بهداشت، وزارت علوم و دانشگاه آزاد تلاش‌هایی برای ایجاد یک شبکه تحقیقاتی منسجم انجام شده ولی به دلایل مختلف موفق نبوده‌اند.

وی معتقد است که در وزارت بهداشت بوردها و دبیرخانه‌های تخصصی وجود دارد و زیر مجموعه هر دبیرخانه بوردهای تخصصی وجود دارد که افراد متخصص هر رشته در آن حضور دارند. می‌توان با بازمهندسی این ساختار را به یک اتاق فکر تبدیل کنیم تا بر نیازهای واقعی جامعه متمرکز شوند.

به گفته صدقی؛ چنین زیرساختی هم در وزارت بهداشت و هم در وزارت علوم وجود دارد ولی تاکنون پشتوانه نظام پژوهش کشور نشده است؛ ما نیاز به تشکیل یک شورای عالی پژوهش داریم.

وی با اشاره به این‌که شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری نمی‌تواند این وظیفه را انجام دهد، گفت: در حال حاضر عضویت در شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری به صورت عضویت حقوقی است. شورای عالی تحقیقات کشور باید محل عضویت نخبگان، سرآمدان و دانشمندان کشور باشد و این افراد متخصص عضو باشند.

شورای عالی تحقیقات کشور باید محل عضویت نخبگان، سرآمدان و دانشمندان کشور باشد و این افراد متخصص عضو باشند

عضو هیات‌علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران در مورد نقش این شوراها گفت: باید از طریق هم‌راستا و تلفیق کردن فعالیت‌های شوراهای مختلفی که در وزارتخانه‌های مختلف وجود دارد، مثل شورای عالی علوم پزشکی در وزارت بهداشت، یک شورای پژوهش در کشور ایجاد کرد و از این طریق شرایطی فراهم کنیم که این شورا بتواند مثلاً معاون تحقیقات و فناوری را جهت تصدی مسئولیت به وزارت بهداشت معرفی کند.

وی با بیان این‌که سکان‌دار و سیاست‌گذار حوزه پژوهش نباید انتصابی باشد افزود: در چنین شورایی می‌توان معیارهایی مشخص کرد تا از طریق این معیارها معاون تحقیقات و فناوری انتخاب شود. باید آنقدر به نظام آموزش عالی کشور اعتقاد و اعتماد داشته باشیم که سرآمدان آن‌ها سکان‌دار شوند.

انتظار مدیران و مسئولان دانشگاه‌ها از رئیس جمهور آینده

در روزهای منتهی به انتخابات ریاست جمهوری، برخی مسئولین دانشگاه‌ها نیز به بیان انتظاراتشان از رئیس جمهور آینده پرداختند که شرح آن در زیر آمده است:

رؤسای دانشگاه‌های علامه‌طباطبائی، شهید بهشتی، صنعتی شریف، علم و صنعت ایران، تربیت مدرس و صنعتی امیرکبیر در نامه‌ای سرگشاده به کاندیداهای ریاست جمهوری (اینجا بخوانید)، ضمن ضروری دانستن تدابیر عالمانه برای جلب مشارکت مردم در تمام صحنه‌ها، بر توجه به بخش آموزش عالی و سرمایه‌های انسانی مؤلد تأکید کردند. همچنین در این نامه به مهم‌ترین موضوعات و مسائل آموزش عالی اشاره شده است:

«۱- پیش از بیان هرمورد لازم است با درود به روح ملکوتی و بلند شهید رئیسی، رئیس جمهور انقلابی، مردمی، مخلص، پرتلاش و شاخص، از توجه ویژه ایشان به دانشگاه‌ها، اهتمام به استفاده از ظرفیت دانشگاه‌ها و توصیه‌های مکرر ایشان به اعضای هیئت دولت برای ارتباط با دانشگاه‌ها و تاکید بر اینکه دانشگاه‌ها اتاق فکر دولت هستند، حضور مکرر در جمع دانشگاهیان، حساسیت نسبت به اعتبارات دانشگاه‌ها و جدیت در امر مسکن دانشگاهیان و حمایت مستمر ایشان از برنامه‌های وزارت علوم، تحقیقات و فناوری سپاسگزاری کنیم.

قهرمان، زمین بازی در شأن خود می‌خواهد قهرمانان علمی برای توسعه دانش خود و بروز بروندادهای علمی، محیط به‌روز و رقابتی شامل تجهیزات، تیم مستعد، دسترسی به منابع علمی، مواجهه با مسئله، آزمایشگاه، مبادله محقق، … و درک و دیده شدن می‌خواهند

۲- سرمایه‌های انسانی هر ملت اصلی‌ترین سرمایه و قدرت آفرین‌ترین عنصر حیات اجتماعی هستند. ارزش و قیمت هر یک از آحاد مردم که واحدی از سرمایه انسانی هستند غیر قابل محاسبه و گران قیمت‌ترین عنصر از لحاظ مادی و معنوی است و آنگاه که آحادی از مردم پرورش پیدا می‌کند و با کسب فضیلت و دانش، استعدادهای خود را بروز می‌دهد، او همچنان قیمتی‌تر می‌شود و ارزش و قیمت بی‌مانندی پیدا می‌کند. در کشور ما دانشگاه‌ها، اصلی‌ترین محل تجمع سرمایه‌های انسانی رشدیافته هستند که در کسوت استادی و یا دانشجویی مشغول فعالیت هستند. بی‌توجهی یا کم‌توجهی به جایگاه و اهمیت فعالیت آن‌ها در کشور به نحوی که باعث شود برخی از آن‌ها مجبور به مهاجرت به سایر کشورها شوند به معنای محرومیت ملت ما از ظرفیت و توان و استعداد یک انسان رشدیافته است. خسارتی که ابعاد آن بسیار گسترده و جبران ناپذیر است.

نگهداشت سرمایه‌های انسانی و نخبگان در کشور یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر است. نخبگان موتور محرکی برای هم‌افزایی نیروی انسانی در دولت، صنعت، نوآوری، فناوری و تولید ثروت هستند. تربیت و نگهداشت نخبگان، نیازمند سکوی مناسب رقابتی در سطح بین‌المللی است. بخشی از نخبگان ما دانشگاه‌های کشور را سکوی مناسب و مورد نیاز برای بروز استعداد و توان خود نمی‌دانند و بنابراین عزم مهاجرت را در سر می‌پرورانند.

توجه و برنامه‌ریزی برای حفظ این سرمایه‌های بزرگ که می‌توانند با اندیشه‌های والا، دانش تخصصی، کارآفرینی و تدابیر عالمانه ضامن پیشرفت و تعالی کشور باشند باید فراتر از شعار، در قالب برنامه‌های عینی که کاندیدای محترم ارائه می‌کند تجلی پیدا کند.

۳- قهرمان، زمین بازی در شأن خود می‌خواهد. قهرمانان علمی برای توسعه دانش خود و بروز بروندادهای علمی خود، محیط به‌روز و رقابتی، شامل تجهیزات، تیم مستعد، دسترسی به منابع علمی، مواجهه با مسئله، آزمایشگاه، مبادله محقق، … و درک و دیده شدن می‌خواهند. وضع کنونی دانشگاه‌های ما علیرغم همه موفقیت‌ها و پیشرفت‌ها در علوم به‌ویژه علوم راهبردی و نوظهور، با مطلوب قهرمانان ما فاصله دارد.

۴- هرچند در مقطعی از زمان سیاست گسترش کمی در آموزش عالی انجام شده است اما امروز آموزش عالی کشور به قله نیاز دارد. هم اکنون ما تعدادی دانشگاه مطرح در تراز ملی و بین‌المللی داریم لیکن با توجه به نظام‌های رتبه‌بندی جهانی که تنها معیار دیده‌شدن در انظار جهانیان و ایرانیان است رتبه‌های دانشگاه‌های برتر ما با رتبه‌های دانشگاه‌های برتر جهان فاصله زیادی دارند. قرار گرفتن دانشگاه‌های برتر ما در فهرست انتخاب دانشگاه‌های محل تحصیل برترین استعدادهای ایران، منطقه و جهان مستلزم قله‌سازی و دیده‌شدن در سطح جهانی به عنوان قله است. قله باید در دامنه‌های موجود ساخته شود و بلندتر باشد تا دیده شود. تعداد قله‌ها را باید محدودتر کرد تا ارتفاع بیشتری برای قله متصور باشد.

۵- به طور کلی ارتقا سطح علمی در دانشگاه‌ها نیازمند توجه ویژه به جایگاه استادان و دانشجویان، فراهم کردن امکانات مناسب آموزشی و پژوهشی در دانشگاه‌ها مانند تجهیز آزمایشگاه‌ها و کارگاه‌ها، بها دادن به استقلال دانشگاه‌ها، رفع محدودیت‌های حقوقی و قانونی از تصمیمات هیئت‌های امنای دانشگاه‌ها، الزام‌های قانونی برای تعامل و استفاده سازمان‌یافته دستگاه‌های اجرایی از ظرفیت‌های علمی دانشگاه‌ها، فراهم کردن امکان ارتباط و تعامل گسترده دانشگاه‌ها با مراکز علمی و تحقیقاتی بین‌المللی و تسهیل رفت و آمدهای علمی در سطح بین‌المللی، حمایت مالی ویژه از فعالیت‌های آموزشی و پژوهشی دانشگاه‌ها و از دانشجویان تحصیلات تکمیلی و عملیاتی کردن حضور تمام‌وقت آن‌ها در دانشگاه و…، نیازمند ارائه برنامه‌ای دقیق و اجرایی و مبتنی بر اسناد بالادستی است.

۶- چالش‌های حکمرانی و لزوم فهم دقیق فرصت‌ها و تهدیدها، شناسایی نقاط قوت و ضعف، ترویج فرهنگ غربی با کمک رسانه‌ها، اراده قدرت‌های سیاسی در تغییر نظام ارزشی مردم و گسترش فرهنگ بی بندوباری و لذت‌طلبی، بنا کردن علوم انسانی بر مبانی فلسفی مادی، اومانیستی، مدرنیزم و پست مدرنیزم، جهت‌دهی به تحولات اجتماعی با دخالت‌های گسترده آشکار و پنهان در جهت منافع قدرت‌های بزرگ، تضعیف نظام خانواده، مقابله مستمر با ارزش‌های برآمده از نظام سیاسی انقلاب اسلامی و موارد متعدد دیگری از این سنخ، نیازمند نهادینه‌سازی ارتباط حکمرانی با علم آن‌هم علم نافع، شناخت اقتضائات جدید در پرتو پیشرفت‌های علم و فناوری، استفاده به موقع از فرصت‌ها و باز تعریف مستمر تاکتیک‌ها است که کلاً این موارد، اموری تخصصی و نیازمند ارتباط نزدیک و تنگاتنگ دانشگاه‌ها و حاکمیت است.

در پایان با آرزوی بهترین‌ها برای امت اسلامی، در پیشگاه شهدای گرانقدر و ملت قدرشناس و بزرگ ایران از خداوند منان عزت و عظمت ایران اسلامی را در سایه رهبری‌های داهیانه مقام عظمای ولایت مسئلت داشته و برای همه خدمتگزاران به نظام مقدس جمهوری اسلامی آرزوی توفیق و عزت روزافزون داریم. امید است جناب‌عالی بتوانید در ارتباط با موارد فوق برنامه‌ها، دیدگاه‌ها و مواضع‌تان را به سمع و نظر آحاد مردم به ویژه دانشگاهیان عزیز برسانید.»

ایران قوی رئیس جمهور قوی می‌خواهد

وحید آرایی معاون علمی و پژوهشی سازمان بسیج اساتید کشور در مورد رئیس جمهور آینده گفت: رسیدن به سرفصل‌های پایانی بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی شامل عبور از مرزهای علم و شتاب بخشی به رشد علمی، دستیابی به اقتصاد دانش بنیان، ترویج معنویت و اخلاق، توسعه عدالت و مبارزه با فساد، استقلال و آزادی، توسعه عدالت و مبارزه با فساد و عزت ملی و مرزبندی با دشمن که موجب ایران قوی می‌شوند، یک رئیس جمهور قوی می‌خواهد.

وی همچنین گفت: دانشگاهیان و نخبگان کشور می‌توانند نقش تبیینی مهم و اثرگذاری در خصوص اهمیت مشارکت بالا و انتخاب خوب برای روی کارآمدن رئیس جمهور قوی و جهادی داشته باشند چرا که اداره کشور هرگز جای آزمون و خطا نیست و می‌بایست فرد کارنامه‌دار و کارآمد از سوی مردم انتخاب شود که بتواند در صحنه‌های داخلی و بین المللی گام‌های محکمی بردارد.

از ظرفیت علمی اساتید در اتاق‌های فکر استفاده شود

ابراهیم تقی زاده، رئیس دانشگاه پیام نور نیز در گفت و گو با خبرنگار مهر با اشاره به انتظار دانشگاهیان از رئیس جمهور آینده گفت: قطعاً انتظار ما از رئیس جمهور آینده این است که توجه ویژه و خاصی که در دولت شهید رئیسی به آموزش عالی وجود داشته ادامه یابد. همچنین توجه خاص به نقشی که نخبگان، اساتید و مجموعه‌های علمی می‌توانند در رشد، توسعه و پیشرفت کشور در سطح ملی و بین المللی ایفا کنند، صورت گیرد.

رئیس دانشگاه پیام نور بر استفاده از ظرفیت‌های علمی اساتید تاکید کرد و افزود: باید از ظرفیت علمی اساتید در اتاق‌های فکر و کمک به دولت استفاده شود.

وی ادامه داد: دانشگاه بزرگ پیام نور به عنوان دانشگاهی که متعلق به قشر متوسط رو به پایین جامعه از نظرسطح اقتصادی است، باید مورد توجه ویژه قرار بگیرد. توجه کافی و بیشتر به آموزش عالی و به ویژه این دانشگاه می‌تواند به ارتقای آموزش عالی کشور در مناطق مختلف کمک کند.

مشکلات یک‌شبه حل نمی‌شوند

به گزارش خبرنگار مهر، با وجود مسائلی که در نظام آموزش عالی وجود دارد، پیشرفت‌های علمی کشور قابل انکار نیست. اساتید، دانشجویان، پژوهشگران و مسئولان بسیاری دلسوزانه فعالیت کردند تا صدای دانشگاه را به جامعه برسانند و قدمی در راه رفع مشکلات کشور بردارند.

قابل انکار نیست که مشکلات یک‌شبه حل نمی‌شود و باید پذیرفت که برخی مسائل راه‌حل ساده‌ای ندارند؛ ولی پذیرش این موضوع که راه حل بسیاری از مشکلات موجود نظام آموزش عالی را می‌توان در درون دانشگاه‌ها یافت، می‌تواند راهی به سمت حل مسائل باز کند. از این رو امید است دولت آینده به سمت حل مشکلات موجود قدم بردارد.